بررسی ویژگی های دیوانسالاری عراقی در دوره ی سلجوقیان (431-590)

پایان نامه
چکیده

ترکمانان سلجوقی پس از پیروزی بر غزنویان در نبرد دندانقان، در سال 431 ق. به تدریج بر ایران دست یافتند و دولتی جدید تأسیس نمودند که بسیاری از ویژگی های آن برگرفته از دولت های پیشین، یعنی غزنویان و آل بویه بود. از آن بین، سلجوقیان دیوانسالاری غزنویان را در نیمه ی شمالی قلمرو خود و دیوانسالاری آل بویه را در نیمه ی جنوبی قلمرو خود اخذ کردند. در پی آن کارگزاران دیوانی و دیوانسالاران این دو دولت نیز در دوره ی سلجوقیان بکار گماشته شدند. سلجوقیان در مناطق مرکزی، غربی و جنوبی ایران وارث حکومت آل بویه بودند؛ بنابراین سلجوقیان در آن مناطق بیشتر وامدار دیوانسالاری آل بویه گردیدند. استفاده از دیوانسالاران قلمرو غزنویان و آل بویه به وسیله ی سلجوقیان، به تدریج رقابت دو دسته از دیوانسالاران را در نظام اداری به همراه داشت: دیوانسالاران خراسانی و دیوانسالاران عراقی که وجود رقابت میان آنان باعث کاهش کارآیی دستگاه اداری سلجوقی گردید؛ این پژوهش، علاوه بر بررسی رقابت میان دیوانسالاری خراسانی و عراقی، در پی بررسی نقش دیوانسالاران عراقی در رونق یا زوال حکومت سلجوقی و نیز انگیزه یا انگیز ه های انتخاب آنان از سوی سلجوقیان است. ورود دیوانسالاران عراقی به نظام اداری سلجوقیان که بسیاری از آنان شیعه بودند، به دلایلی چون شایستگی شان و نیاز به وجود آنها در اداره ی حکومت بود. حضور گسترده ی دبیران عراقی شیعه در دستگاه اداری سلجوقیان و پیوندهای سببی بین آنها و خاندان سلجوقی، تا حدود زیادی حاکی از عدم تعصب مذهبی سلجوقیان بوده است. با انتقال پایتخت سلجوقیان از خراسان به ری و سپس اصفهان، نفوذ دیوانسالاران عراقی در دولت سلجوقی گسترش یافت. این موضوع، واکنش دیوانسالاران خراسانی و رقابت های میان آنان را در پی داشت. این رقابت ها سرانجام پیروزی دیوانسالاری عراقی را در نیمه ی دوم سلطنت سلجوقیان رقم زد. با وجود شایستگی های برخی دیوانسالاران عراقی همچون ابوالغنائم، مجدالملک قمی و مختص الملک کاشی، تسلط آنها بر دیوانسالاری سلجوقی با دوره ی افول سلجوقیان و قدرت گیری اتابکان و خاتون های سلجوقی همراه بود؛ امری که بر دیوانسالاری سلجوقی و کارآیی آن سایه افکنده، و از جمله عوامل سقوط آنها گردید. واژگان کلیدی:سلجوقیان، دیوانسالاری، دیوانسالاران عراقی، عراق عجم

منابع مشابه

رقابت دبیران خراسانی و عراقی در دیوانسالاری غزنوی

  روی کار آمدن حکومت غزنویان در شرق ایران و تلاش آنان برای تشکیل حکومتی مقتدر، نیاز به استفاده از دبیران ایرانی را برای آنان ضروری ساخت. با فروپاشی سامانیان، بیشتر دبیران شاغل در درون دیوان ‌ های سامانیان که از نخبگان خراسانی بودند، در دیوان‌های غزنوی به ‌ کار گرفته شدند؛ بنابراین دبیران خراسانی قدرت بلامنازع در حکومت غزنویان شدند. در سال 420 ه.ق، با حمله ‌ ی محمود غزنوی به ری و شکست شاخه ‌ ی ج...

متن کامل

رقابت دبیران خراسانی و عراقی در دیوانسالاری غزنوی

روی کار آمدن حکومت غزنویان در شرق ایران و تلاش آنان برای تشکیل حکومتی مقتدر، نیاز به استفاده از دبیران ایرانی را برای آنان ضروری ساخت. با فروپاشی سامانیان، بیشتر دبیران شاغل در درون دیوان های سامانیان که از نخبگان خراسانی بودند، در دیوان های غزنوی به کار گرفته شدند؛ بنابراین دبیران خراسانی قدرت بلامنازع در حکومت غزنویان شدند. در سال 420 ه.ق، با حمله ی محمود غزنوی به ری و شکست شاخه ی جبال از حکو...

متن کامل

کاربست ویژگی های مؤلفه های برنامه ی درسی مجازی؛ در دوره های آموزش مجازی علوم پزشکی

Background & Objective: With regard to the quantitative expansion of virtual education in universities of medical sciences, the quality and coordination of curriculum with features of virtual education environment must be considered. Therefore, this study aimed to evaluate the application of features of virtual curriculum components in virtual education courses in medical sciences. Materials a...

متن کامل

بررسی تحولات سیاسی، اجتماعی سلجوقیان عراق(590-511هـ.ق)

سلاجقه عراق عجم به حاکمان سلسله ای محلی اطلاق می شود که در سال 511 هـ .ق پس از تقسیم حکومت سلجوقیان بزرگ به دو شاخه شرقی به مرکزیت خراسان و شاخه غربی به مرکزیت اصفهان و همدان بین مدعیان قدرت، در منطقه جبال یا عراق عجم پایه ریزی شد. سلاجقه عراق عجم در طول مدت زمامداری خود، در مقاطع مختلف از سویی با شاخه شرقی حکومت به رهبری سلطان سنجر و از سوی دیگر با خلفای عباسی و حاکمان محلی و امرای ناراضی همچو...

15 صفحه اول

بررسی مفهوم جنگ در دوره سلجوقیان

مفهوم جنگ در قلمرو ایران اغلب با تغییراتی در نظام فکری و معنایی رو به رو بوده است که این امر در دوره سلجوقیان به دلیل ورود ساختار و نظام فکری ایلی آن ها در قلمرو حکومتی صورت گرفته است. مفهوم جنگ در قلمرو ایران پیش از اسلام اغلب به معنای عامل برقراری نظم تصویر شده است، ولیکن این مفهوم بعدها در ترکیب با امر مذهبی در قالب عامل برقراری عدالت بازتعریف می شود. در عصر سلجوقی مفهوم جنگ با توجه به اندیش...

متن کامل

دیوانسالاری

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


نوع سند: پایان نامه

دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی

کلمات کلیدی

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023